Stevin Seminar: Technologie, cultuur, literatuur. Over de publieke receptie van de bliksemafleider, 1752-1870

Abstract: Geen technologische innovatie van de late achttiende eeuw heeft vermoedelijk zoveel belangstelling opgewekt als de bliksemafleider, voor het eerst beschreven (en waarschijnlijk ook beproefd) door Benjamin Franklin rond het jaar 1752 in Pennsylvania (Amerika). Tegen de achtergrond van de vitale verbreiding van Benjamins ideeën over elektriciteit en afleider wil ik aandacht vragen voor een uitvoerige passage over bliksem en afleider in een gedicht van dominee J.J.L. ten Kate, De Planeeten uit 1869. Waarom schrijft Ten Kate – een van de meest gevierde dichter-dominees van Nederland– meer dan een eeuw na Franklins uitvinding nog zo uitvoerig (en behoedzaam) over de afleider? En waarom voegt hij aan zijn gedicht een ‘gebruiksaanwijzing’ toe: hoe zelf een goede afleider aan de woning te monteren? Mijn veronderstelling is dat een analyse van dit gedicht (en de bronnen) inzage kan bieden. Het zou mooi zijn wanneer we – na een introductie van de casus – er samen over zouden kunnen discussiëren wat de wetenschaps- en cultuurgeschiedenis anno 2016 over dergelijke ‘bronnen’ te zeggen heeft.

Spreker: Ben Peperkamp is hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Vrije Universiteit